Μια καθυστερημένη αποτίμηση μιας σημαντικής πολιτικής εκδήλωσης - Κρίση στην ΕΕ

Προφανώς μας έχει πάρει η μπάλα από την διεθνή και ντόπια ειδησεογραφία, που τρέχει με τους δικούς της ρυθμούς και ειλικρινά μας έχει αποσυντονίσει. Εκατόμβη αθώων νεκρών στη Γαλλία, BREXIT, πραξικόπημα - οπερέτα στην Τουρκία, ξεπούλημα ΤΡΑΙΝΟΣΕ, συνέντευξη Τσίπρα στο Σκάι που απευθυνόταν σε μη νοήμονες (μάλλον στο περιβάλλον του)....

Αυτός είναι ο λόγος που αργήσαμε να ενημερώσουμε για την εκδήλωση της περασμένης εβδομάδας που πραγματοποιήθηκε στην Πρωτοβουλία Θερμαϊκού.

Καιρός να το κάνουμε γιατί πραγματικά αξίζει να αναδειχθούν απόψεις και προβληματισμοί που εκφράστηκαν και  πιστεύουμε πως τριγυρνούν στο μυαλό πολλών από μας.

Αλλά κυρίως να δημοσιοποιηθεί η πολύ εμπεριστατωμένη εισήγηση του κεντρικού ομιλητή του κ. Γιώργου Τοζίδη, οικονομολόγου, την οποία και αμέσως πιο κάτω παραθέτουμε.

Μπορεί να ήταν μικρός ο αριθμός όσων βρέθηκαν την περασμένη Τετάρτη στον ειδικά διαμορφωμένο εξωτερικό χώρο, όπου έγινε η συζήτηση  και η προβολή ντοκυμαντέρ από τις κινητοποιήσεις στη Γαλλία, αλλά σίγουρα όσοι ήταν αισθάνθηκαν ότι αποχώρησαν στο τέλος της βραδιάς   σαφώς πλουσιότεροι σε γνώσεις και στοιχεία για το τι συμβαίνει στη μεγάλη γειτονιά μας, αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κοινός τόπος όλων η ανησυχία για την μεγάλη κρίση και τις επιπτώσεις της ενδεχόμενης μετεξέλιξης ή και διάλυσής της στην πατρίδα μας.

Ας δούμε όμως την κεντρική εισήγηση του Γιώργου Τοζίδη:

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ 

ΣΤΗΝ ΠΕΡΑΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (06.07.16)

Υπάρχει ένα κοινό νήμα που συνδέει τις κινητοποιήσεις στη Γαλλία, το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ισπανικές εκλογές και δεν είναι άλλο από τη βαθιά συστημική κρίση που διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) στο σύνολό της. Όσο και εάν προσπαθούν οι ευρωπαϊκές ελίτ να αποκρύψουν αυτήν την κρίση, τα σημάδια της γίνονται ολοένα και πιο εμφανή και ταυτόχρονα αποκαλύπτεται και η ηθική αυτουργός της κρίσης που είναι η επιδίωξη της Γερμανίας να επιβάλλει την ηγεμονία της σε ολόκληρη την ήπειρο (βλέπε και τη στάση της στην Ουκρανία) σε συνδυασμό με τον ακραίο νεοφιλελεύθερο δογματισμό της γερμανικής ελίτ που χρησιμοποιείται ως όχημα για την εμπέδωση της κυριαρχίας της. Παράλληλα αποκαλύπτεται με τον πλέον δραματικό τρόπο η αντιδημοκρατική λειτουργία της Ε.Ε. και το χάσμα που χωρίζει τους ευρωπαϊκούς λαούς με τις εγχώριες και ευρωπαϊκές ελίτ.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Στη Γαλλία οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων και της νεολαίας ενάντια στα αντεργατικά μέτρα της κυβέρνησης Ολάντ (διευκόλυνση των απολύσεων, επικράτηση των επιχειρησιακών συμβάσεων έναντι των κλαδικών, διευθέτηση του χρόνου εργασίας) την ανάγκασαν να καταφύγει στην παράκαμψη της γαλλικής βουλής προκειμένου να περάσει τα συγκεκριμένα μέτρα. Για να μην μιλήσουμε βέβαια για το όργιο της καταστολής ενάντια στις κινητοποιήσεις που θύμισε σε όλες και όλους μας την καταστολή των κινητοποιήσεων της περιόδου 2010 – 2012 στη χώρα μας.

Από την άλλη οι εκλογές στην Ισπανία επιφανειακά μόνο φαίνεται να δικαιώνουν τους υπέρμαχους της Ε.Ε. και των πολιτικών λιτότητας. Νικήτρια των εκλογών στην Ισπανία ήταν η αποχή καθώς η συμμετοχή ξεπέρασε ελάχιστα το 50% του εκλογικού σώματος. Ακόμη η απώλεια πλέον του ενός εκατομμυρίου ψήφων από το σχήμα Unidos Podemos σε μεγάλο βαθμό οφείλεται, κατά τη γνώμη μου, στην άμβλυνση της κριτικής προς την Ε.Ε., την ίδια στιγμή που σύμφωνα με πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση το 44% των ψηφοφόρων τους επιθυμούν επιστροφή εξουσιών από τις Βρυξέλλες στη Μαδρίτη (στη Βαρκελώνη, στη Βιτόρια).

Το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα για τις εξελίξεις στην Ε.Ε. και δικαιολογημένα συγκέντρωσε πολύ μεγαλύτερη δημοσιότητα. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι για πρώτη φορά καταγράφεται έξοδος μίας χώρας από την Ε.Ε. Ούτε το γεγονός ότι στο δημοψήφισμα η συμμετοχή των πολιτών ήταν μεγαλύτερη από ό,τι στις βουλευτικές εκλογές. Η ψήφος των πολιτών ήταν σε ευθεία αντιπαράθεση με τη βούληση των πολιτικών και κοινωνικών ελίτ όπως έδειξε και η γεωγραφική κατανομή του ΝΑΙ και του ΟΧΙ. Ακόμη και η ψήφος υπέρ του ΝΑΙ στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία, ήταν, κατά τη γνώμη μου, ψήφος αντισυστημική καθώς καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τα εθνικά ζητήματα που είναι κυρίαρχα σε αυτές τις περιοχές και έρχονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των αγγλικών ελίτ και του city του Λονδίνου. Η έξοδος του Η.Β. θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις σε όλα σχεδόν τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με σχετική έρευνα, οι χρηματοπιστωτικές πιέσεις θα είναι έντονες στον ευρωπαϊκό νότο αλλά και σε Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, ο ευρωσκεπτικισμός θα καταγράψει άνοδο σε Ιταλία, Γαλλία, Ουγγαρία (δημοψήφισμα για το μεταναστευτικό), Πολωνία, στις σκανδιναβικές χώρες αλλά και στην ίδια τη Γερμανία, ενώ σημαντικές θα είναι και οι οικονομικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε. (ένα πρώτο δείγμα αποτελεί η αναγγελθείσα πρόθεση της βρετανικής κυβέρνησης να μειώσει δραστικά τη φορολόγηση των επιχειρήσεων). Οι βασικότεροι εμπορικοί εταίροι του Η.Β. είναι η Γερμανία, οι Η.Π.Α. και η Κίνα. Το μέγεθος του διμερούς εμπορίου Γερμανίας – Η.Β. προκαλεί τρόμο στις γερμανικές ελίτ και θα αποτελέσει σημαντικό επιχείρημα για να πετύχει η βρετανική κυβέρνηση τη συμφωνία που επιθυμεί με την Ε.Ε.

Η γερμανική κυβέρνηση επιχειρεί να προλάβει τη διόγκωση της αμφισβήτησης της ηγεμονίας της και σπεύδει να επικυρώσει την κυριαρχία της απειλώντας την Ισπανία και την Πορτογαλία με πρόστιμα λόγω μη επίτευξης των στόχων για δημοσιονομικά ελλείμματα κάτω από 3% που έχουν όμως ως πραγματικό στόχο την άσκηση πολιτικών πιέσεων για τη συμμόρφωσή τους με τις προσταγές του Γερμανού κηδεμόνα. Επιπλέον, η Ιταλική κυβέρνηση απειλείται επίσης με κυρώσεις εάν προχωρήσει σε διάσωση των ιταλικών τραπεζών (μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνολικού ύψους 360 δις ευρώ) με δημόσιο χρήμα και εθνικοποιήσει, έστω πρόσκαιρα, τις τράπεζες και δεν εφαρμόσει τις προβλέψεις της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας για κούρεμα των ομολογιούχων και των καταθετών. Η διάσωση των ιταλικών τραπεζών θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος της χώρας αλλά και το δημοσιονομικό έλλειμμα και θα δημιουργήσει νέα προβλήματα στο Βερολίνο ενώ εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τους Γερμανούς ευρωσκεπτικιστές. Παράλληλα, η γερμανική κυβέρνηση ετοιμάζει το δικό της εναλλακτικό σχέδιο με τη δημιουργία μιας μικρής ένωσης με τα έξι ιδρυτικά μέλη της Ε.Ε. και τη δορυφοροποίηση, με τη συνδρομή του ΝΑΤΟ, των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης.

Αλλά και η ίδια η Γερμανία μοιάζει ολοένα και περισσότερο με γίγαντα με πήλινα πόδια. Γερμανικές εταιρίες αναγκάζονται να πληρώσουν βαρύτατα πρόστιμα για παραβίαση κανόνων διεθνούς ανταγωνισμού, εξαπάτηση καταναλωτών και διαφθορά. Ενδεικτική των απειλών που αντιμετωπίζει και η Γερμανία είναι η προσπάθεια επιθετικής εξαγοράς της γερμανικής εταιρίας Kuka που είναι πρωτοπόρος στην κατασκευή ρομπότ από κινεζική εταιρία. Η γερμανική κυβέρνηση «ξέχασε» την πίστη της στην ελεύθερη αγορά και ψάχνει τρόπους για να την αποτρέψει. Τα παραπάνω δεν εξαντλούν την κρίση της γερμανικής οικονομίας: πρόσφατα το Δ.Ν.Τ. έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις γερμανικές τράπεζες που βλέπουν την κερδοφορία τους να μειώνεται λόγω των χαμηλών επιτοκίων ενώ είναι εκτεθειμένες και διεθνώς. Πιθανή κρίση του γερμανικού τραπεζικού τομέα θα έκανε την πτώχευση της Lehman Brothers να μοιάζει με παιδική χαρά.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα τα αντιμετωπίζει η Deutsche Bank (D.B.) που το 2015 κατέγραψε ζημίες συνολικού ύψους 6,7 δισεκατομμυρίων ευρώ με αποτέλεσμα να κατρακυλήσει η μετοχή της και να βρεθεί στο χαμηλότερο σημείο από το 2008. Οι αγορές ανησυχούν για το μέλλον της τράπεζας και οι ανησυχίες τους προέρχονται από το γεγονός ότι η κεφαλαιοποίηση της τράπεζας ανέρχεται σε μόλις 21 δισεκατομμύρια ευρώ (μειωμένη κατά 58% σε σύγκριση με την υψηλότερη τιμή του 2015), τα κεφάλαιά της ανέρχονται σε 52 δισεκατομμύρια ενώ μέσα στα επόμενα δύο χρόνια λήγουν ομόλογα έκδοσής της συνολικού ύψους 54 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η ανησυχία γίνεται τρόμος εάν συνυπολογισθεί η έκθεση της τράπεζας σε παράγωγα που ανέρχεται σε 64 τρισεκατομμύρια δολάρια όταν το Α.Ε.Π. της Γερμανίας είναι 3,9 τρισεκατομμύρια δολάρια και της ευρωζώνης 13,2 τρισεκατομμύρια δολάρια. 

Οι αγορές ανησυχούν για τη D.B. και για έναν ακόμη λόγο. Τα τελευταία χρόνια η τράπεζα βρέθηκε αναμεμειγμένη σε πολλά τραπεζικά σκάνδαλα. Τον Νοέμβριο, η D.B. συμφώνησε με τις αρχές των Η.Π.Α. να πληρώσει πρόστιμο 258 εκατ. δολαρίων για παραβίαση του αμερικανικού εμπάργκο στις συναλλαγές με χώρες όπως το Ιράν, η Λιβύη, η Συρία και το Σουδάν. Είχε προηγηθεί, τον Απρίλιο, η πληρωμή προστίμου 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη χειραγώγηση του διατραπεζικού επιτοκίου του Λονδίνου ενώ εκκρεμούν ακόμη οι υποθέσεις για τη χειραγώγηση των συναλλαγματικών τιμών διαφόρων νομισμάτων. Οι ανησυχίες των αγορών αποτυπώνονται στην αύξηση κατά 150% της τιμής των ασφαλίστρων έναντι του κινδύνου πτώχευσης της μεγαλύτερης τράπεζας της Γερμανίας με αποτέλεσμα να υπολείπονται ελάχιστα από το 2011 που ξέσπασε η κρίση δημόσιου χρέους στην Ευρώπη. Μια πιθανή πτώχευση της D.B. θα έκανε την πτώχευση της Lehman Brothers να μοιάζει με παιδική γιορτή.

Οι συνέπειες της ευρωπαϊκής κρίσης αποτυπώνονται με τον πλέον εύγλωττο τρόπο στη δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η εταιρία Pew Research σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ορισμένα στοιχεία που δείχνουν την εξέλιξη τα τέσσερα τελευταία χρόνια παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα:

		ΘΕΤΙΚΗ	ΑΡΝΗΤΙΚΗ	ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΑΝ
ΓΑΛΛΙΑ	ΑΝΟΙΞΗ 2016	38%	61%	2%
	ΑΝΟΙΞΗ 2012	60%	40%	0%
ΓΕΡΜΑΝΙΑ	ΑΝΟΙΞΗ 2016	50%	48%	2%
	ΑΝΟΙΞΗ 2012	68%	31%	1%
ΕΛΛΑΔΑ	ΑΝΟΙΞΗ 2016	27%	71%	2%
	ΑΝΟΙΞΗ 2012	37%	62%	2%
ΙΤΑΛΙΑ	ΑΝΟΙΞΗ 2016	58%	39%	4%
	ΑΝΟΙΞΗ 2012	59%	35%	6%
ΙΣΠΑΝΙΑ	ΑΝΟΙΞΗ 2016	47%	49%	4%
	ΑΝΟΙΞΗ 2012	60%	38%	2%

Πώς φθάσαμε εδώ; Η κρίση του 2008 χρησιμοποιήθηκε από τη Γερμανία για τη διεύρυνση της κυριαρχίας της στην Ε.Ε. και είναι η γενεσιουργός αιτία της μεγάλης κρίσης στην οποία βρίσκεται σήμερα η ένωση. Ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία:

Μετά την υιοθέτηση του ευρώ το εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας μετατράπηκε από αρνητικό σε θετικό, Αν δεν υπήρχε το ευρώ, όταν ξέσπασε η κρίση, η πιθανότερη εξέλιξη θα ήταν η δραστική υποτίμηση των νομισμάτων του ευρωπαϊκού νότου και η ανατίμηση του γερμανικού μάρκου. Με δεδομένο ότι τα 2/3 των εμπορικών πλεονασμάτων της Γερμανίας προέρχονται από την ευρωζώνη, οι συνέπειες θα ήταν η μείωση των γερμανικών εξαγωγών και η πρόκληση οικονομικής κρίσης.

Μετά το 2008, το κόστος δανεισμού της Γερμανίας σταδιακά μηδενίστηκε και σήμερα τα επιτόκια δανεισμού της είναι αρνητικά: Το συνολικό όφελος που αποκόμισε το γερμανικό Δημόσιο, κατά την περίοδο 2009 – 2013,  προσέγγισε το ποσό των 80 δις ευρώ. Ακόμη, η χρηματοδότηση των γερμανικών επιχειρήσεων με επιτόκια έως και 4 φορές χαμηλότερα από αυτά που δανείζονται οι ανταγωνίστριές τους λοιπές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, διεύρυνε, και με αυτόν τον τρόπο, το άνοιγμα στην ανταγωνιστικότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.  

Μειώθηκε και το ποσοστό ανεργίας (όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα) και ταυτόχρονα η χώρα έγινε υποδοχέας μεταναστών από τον ευρωπαϊκό νότο που στην πλειοψηφία τους ήταν εξειδικευμένοι και άρτια εκπαιδευμένοι νέοι και νέες, που σημαίνει ότι το κόστος εκπαίδευσης και εξειδίκευσής τους επιβάρυνε τις χώρες προέλευσης αλλά το όφελος το καρπώνεται η γερμανική οικονομία.

Η εξέλιξη του δείκτη ανεργίας (% του εργατικού δυναμικού):

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014*	2015*
Ελλάδα	7,7	9,5	12,5	17,7	24,2	27,3	27,1	26,7
Ισπανία	11,3	18	20,1	21,6	25	26,4	25,4	24,4
Πορτογαλία	7,6	9,5	10,8	12,7	15,6	16,3	15,1	14,8
Ιταλία	6,8	7,8	8,4	8,4	10,7	12,2	12,8	12,5
Ιρλανδία	6,0	12,0	13,9	14,6	14,7	13	11,4	10,4
Γερμανία	7,5	7,8	7,1	6	5,5	5,3	5	4,9
Ευρωζώνη	7,5	9,4	10	10	11,2	11,9	11,7	11,4
Η.Π.Α.	5,8	9,3	9,6	8,9	8,1	7,4	6,5	6

*Προβλέψεις Ο.Ο.Σ.Α.

Ποιο θα είναι το μέλλον της Ε.Ε. και της ευρωζώνης;

Ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία για τη θέση της Ε.Ε. στον παγκόσμιο χάρτη:

1. Στην Ε.Ε.-28 καταγράφεται το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών (27,5%) σε σύγκριση με το σύνολο του πληθυσμού. Το υψηλότερο ποσοστό καταγράφεται στην Ιαπωνία (40,5%) και τα χαμηλότερα σε Σ. Αραβία (4,2%), Ινδονησία (7,9%) και Ινδία (8%).

2. Το 2013, το συνολικό παγκόσμιο Α.Ε.Π. ανήλθε σε 57 τρισεκατομμύρια ευρώ περίπου, με το Α.Ε.Π. των G20 να ανέρχεται στο 85,2%, 4,8 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το 2003. Το Α.Ε.Π. της Ε.Ε.-28 αντιστοιχούσε στο 23,7% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. και ήταν μειωμένο κατά 7 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2003 ενώ των Η.Π.Α. στο 22,2% και ήταν μειωμένο κατά 7,5 εκατοστιαίες μονάδες. Την ίδια περίοδο το Α.Ε.Π. της Κίνας αυξάνεται από το 4,3% του παγκόσμιου στο 12,1%.

3. Με εξαίρεση τη Ν. Αφρική (24,9%), στην Ε.Ε.-28 καταγράφεται το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (10,8%) με βάση τα στοιχεία για το 2013. Ν. Αφρική (51,1%), Ινδονησία (31,3%), Σ. Αραβία (29,5%) και Ε.Ε.-28 (23,5%) κρατούν τα σκήπτρα στην ανεργία των νέων ηλικίας 16 – 24 ετών. Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ανέρχεται στην Ε.Ε.-28 σε 5,1% (47,4% των ανέργων) και είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά από αυτό της Ν. Αφρικής (16,4% ή 65,9% των ανέργων).

4. Η ακαθάριστη εγχώρια δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη (ως ποσοστό του Α.Ε.Π.) ήταν 2,02% (2012) στην Ε.Ε.-28 ελάχιστα αυξημένο σε σύγκριση με το 2002. Υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν σε Ν. Κορέα (4,04%), Η.Π.Α. (3,39%) και Αυστραλία (2,39%) ενώ παραπλήσιο ήταν το ποσοστό της Κίνας (1,98%). Ανάλογη υστέρηση καταγράφεται στην Ε.Ε.-28 και ως προς την ανά κάτοικο σχετική δαπάνη, η οποία υπολείπεται της αντίστοιχης σε Η.Π.Α., Ιαπωνία, Αυστραλία, Καναδά και Ν. Κορέα. Στην υστέρηση της Ε.Ε.-28 σε επενδύσεις Ε & Α οφείλεται η μείωση κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες (μεταξύ 2003 και 2013) του μεριδίου της Ένωσης σε παγκόσμιες ευρεσιτεχνίες. Μεταξύ 2006 και 2013 το χάσμα μεταξύ των κρατών – μελών που ηγούνται στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας (Δανία, Φινλανδία, Γερμανία και Σουηδία)* και αυτών που ακολουθούν (Βουλγαρία, Λετονία και Ρουμανία βρίσκονται στη χειρότερη θέση) διευρύνθηκε σημαντικά στην Ε.Ε.  Γεωγραφικά, οι ανισότητες εντοπίζονται περισσότερο μεταξύ βορρά και νότου παρά μεταξύ δύσης και ανατολής, χωρίς να λείπουν οι εξαιρέσεις.   

Η προοπτική διάλυσης της ευρωζώνης ή/ και της Ε.Ε. δίνει μία άλλη διάσταση στην ελληνική κρίση. Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού βρίσκεται στην εξαθλίωση και τη φτώχεια, οι υποδομές της χώρας πουλιούνται «έναντι πινακίου φακής», η χώρα βρίσκεται υποτελής στους δανειστές της και όλα αυτά προκειμένου να μην χάσει τη θέση της στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. διότι, υποτίθεται ότι, το κόστος εξόδου θα ήταν μεγαλύτερο σύμφωνα με τους υποστηρικτές του ευρώ και της ένωσης. Και όλα αυτά γιατί; Για ένα πουκάμισο αδειανό που σε λίγο καιρό (μήνες, χρόνια…) θα είναι η ευρωζώνη και η Ε.Ε. Και η Ελλάδα θα έχει μετατραπεί σε ένα φθηνό τουριστικό θέρετρο και γηροκομείο των βορειοευρωπαίων, χωρίς υποδομές που θα μπορούσαν να στηρίξουν την ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας, με τη νεολαία της άνεργη ή να έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό κλπ.

Θα ήθελα να κλείσω αυτή την εισήγηση προσπαθώντας να απαντήσω σε΄ένα ερώτημα που, εκτιμώ ότι, απασχολεί όλες και όλους μας. Γιατί ο ευρωσκεπτικισμός έχει δεξιό πρόσημο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες;   

Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται σε όσα έχει γράψει ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Κλωντ Μισεά, στο βιβλίο του «Τα μυστήρια της Αριστεράς» από το οποίο θα μου επιτρέψετε να σας διαβάσω ορισμένα αποσπάσματα:

«(πώς θα πείσουμε τους καθημερινούς ανθρώπους)… Όταν τους καλούμε να υποκλιθούν μπροστά στο ταυτοτικό λάβαρο μιας αριστεράς που δεν θυμίζει πια στα μάτια τους παρά τη λατρεία ενός ακραίου εκσυγχρονισμού, της υποχρεωτικής και γενικευμένης κινητικότητας (γεωγραφικής και επαγγελματικής), καθώς και τη λατρεία της υπέρβασης όλων των ηθικών και πολιτισμικών κανόνων; […]

»Στην πραγματικότητα, το μόνο που έχει σημασία είναι να καταφέρουμε να συνεννοηθούμε, μια για πάντα, σε μια κριτική της καπιταλιστικής λογικής που να είναι επιτέλους φιλοσοφικά συνεκτική. Με άλλα λόγια, σε μια κριτική που να μπορεί, από τη μία, να έχει πραγματικά νόημα για όλες τις λαϊκές τάξεις και ακόμα, ενδεχομένως, για όλους όσοι - προερχόμενοι από την αστική τάξη ή τα ανώτερα μεσοστρώματα – θα ήθελαν ειλικρινά να αγωνιστούν μαζί τους, δίχως να επιδιώξουν, ωστόσο, να αναλάβουν αμέσως την ηγεσία. Και, από την άλλη, να μην αρκείται πλέον στην τελετουργική καταγγελία κάποιων επιπτώσεων του οικονομικού φιλελευθερισμού ενώ την ίδια στιγμή ενισχύει τις επιπτώσεις του πολιτικού και πολιτισμικού φιλελευθερισμού, ο οποίος δεν αποτελεί, στην πραγματικότητα, παρά την ψυχολογική και ιδεολογική συνιστώσα του οικονομικού φιλελευθερισμού. 

»Πρώτα θα πρέπει να βρεθούν οι κατάλληλες λέξεις που θα μιλούν στο σύνολο των καθημερινών ανθρώπων και όχι μόνο στον περιορισμένο μικρόκοσμο των επαγγελματιών της πολιτικής, που ζουν μόνο γι’ αυτή, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να χειρίζονται παρά μια απελπιστικά ξύλινη γλώσσα ή, στην πιο ακραία περίπτωση, να βρίσκονται μόνο μεταξύ τους».

Γιώργος Τοζίδης